Ortognatik cerrahi, yüzde daha estetik görüntü yaratmak için sadece ortodontik tedavinin yeterli olmadığı iskeletsel bozukluklarda, ortodontik tedaviye ek olarak çenelerin de ameliyatla düzgün konumlarına getirildiği kombine işlemin adıdır.

​

Dişsel bozukluklara çenesel bozuklukların da eşlik ettiği durumlarda sadece tel tedavisi yeterli olmaz, çene ameliyatı da gerekebilir. Ortodontist tarafından planlanan alt ya da üst çene ameliyatı sadece bu dalda uzmanlaşmış ağız, diş, çene cerrahları ve plastik cerrahlar tarafından yapılmalıdır. 

Ortognatik cerrahi tedavi, yüz görünümünden memnun olmayan hastalar için uygulanan cerrahi tedavidir. Büyüme ve gelişim dönemi bitmiş yetişkin hastalarda hatalı çene konumları sadece ortodontik tedavi (tel tadavisi) ile düzeltilemez. Tel tedavisi ile birlikte hastaya cerrahi müdahale gerekmektedir. Toplumun bu konuda bilinçlenmesi ve teknolojik ilerlemeler sayesinde ortognatik cerrahi tedavi gittikçe yaygınlaşmaktadır.

​

Ortodontik veya ortopedik tedavi ile dişlerin düzgün sıralanması gerçekleştirilebilir. Çeneler arası ilişkiler de bir sınıra kadar düzeltilebilir. Fakat bazı vakalarda ortodontik tedavi yetersiz kalır. Böyle durumlarda bir çene-yüz cerrahı ortodontistle birlikte çalışarak ağır bir anomaliyi cerrahi metotla düzeltebilir.

​

Günümüzde artan estetik kaygılarla beraber ortognatik cerrahi tedavi de gittikçe yaygınlaşmaktadır.

 

Ortognatik cerrahi vakalarında uygulanan tedavi protokolü şu şekildedir:

​

1. Hastanın klinik muayenesi ve hastadan alınan bir takım röntgenlere (Sefalometrik, PA, OPTG) bakılarak ve bu röntgenler üzerinde yapılan çizimlerin sonuçlarına göre ortognatik cerrahi kararı verilir.

2. Hastanın ölçüleri, fotoğraf kayıtları, tıbbi anamnezi alınır.

3. Ölçülerden elde edilen ortodontik modellere bakılarak üst çene genişletmesi gerekip gerekmediğine karar verilir. Eğer gerekiyorsa bu genellikle kortikotomi adı verilen cerrahi müdahaleyi de gerektirir (15 yaşından sonra üst çene genişletmesi -kortikotomi adı verilen cerrahi desteği olmadan- pek mümkün değildir). Üst çeneyi genişletecek olan aygıt ağıza yapıştırılır ve hastaya cerrah tarafından kortikotomi uygulanır. Çene genişletmesi ortalama 15 gün sürer. Sonrasında genişletici aygıt ağızda 3 ay pasif olarak tutulur (pekiştirme amaçlı). 3 ayın sonunda genişletme apareyi ağızdan çıkarılır. Klasik teller takılır.

4. Eğer çene genişletmesi gerekmiyorsa direkt teller takılır ve ortognatik cerrahi hazırlığına başlanır. Ortognatik cerrahi hazırlığı yapılan vakalarda tedavi 'ameliyat sonrası konuma' göre yapıldığı için belli periyotlarla (3-4 ayda bir) hastadan ölçü alınıp tedavi ihtiyacı belirlenir ve tedaviye ona göre yön verilir.

5. Bu arada eğer hastanın 20 yaş dişleri ağızdaysa -özellikle alt 20 yaş dişleri- bu dişler ameliyat sırasında kesi hattında kalacağı için ameliyattan en az 6 ay önce çekilmelidir.

6. Vakanın şiddetine göre tedavinin süresi değişir. Ortalama 12-18 sonra hasta ameliyata hazır hale gelir.

7. Hasta Cerrahtan ameliyat randevusunu alır.

8. Ortodontist, ameliyattan 10 gün önce hastadan yeni bir Sefalometrik, PA ve OPTG alır. Hastanın son ölçüleri ve fotoğraf kayıtları alınır. Tüm bu kayıtların ışığında Ortodontist (Cerrah'ın da fikrini alarak) ameliyatın planlamasını yapar.

9. Ortodontist, cerrahi sırasında kullanılacak olan splintleri ameliyat planlamasına uygun olarak hazırlar ve ameliyattan bir kaç gün önce bu splintleri hastanın ağzında dener. Hastaya ameliyat çengellerini takar.

10. Hasta bu splintlerle beraber cerraha gider ve ameliyatını olur. Ameliyata -eğer çok mani bir durumu yoksa- ortodontist de katılır. Operasyon ortalama 4-5 saat sürer (vakaya göre değişir).

11. Ameliyat sırasında üst çene ve alt çene ideal konumlarında sabitlenmiştir. İlk gün hastanın ağzı açık bırakılır (kusma riskine karşı). 2. gün splint ağıza tekrar yerleştirilir ve ağız, alt tellerle üst teller arasına takılan lastiklerle kapanır. Artık hasta ağzını açamaz. 3-4 gün (bazen 1 hafta) hastanın ağzı kapalı kalır. Ameliyattan 2-3 gün sonra (Cerrah'ın kararıyla) hasta taburcu edilir. Bu arada hasta ağzını açamadığı için pipetle beslenir.

12. Bir haftanın sonunda hasta Ortodontist'e gelir ve ağız açılır. Splint sadece üst çeneye bağlanarak hastanın ağzı açık bırakılır. Ancak lastiklerin nasıl tekrar takılacağı öğretilir. Böylece hasta yemek yerken (bu arada yumuşak gıdalar yemeye başlanabilir) lastiklerini çıkarıp ağzını açar, yemekten sonra tekrar takar. 

13. İki haftanın sonunda aradaki splint de çıkarılır. Bu aşamadan sonra Ortodontist alt çene ile üst çene arasındaki ideal ilişkiyi sağlamak için tedaviye devam eder. Bu süre 3-6 ay arasında değişir.

14. Alt çene ve üst çene arasındaki ideal ilişki kurulduktan sonra tellerin çıkarılması ve pekiştirme aygıtlarının takılması suretiyle tedaviye son verilir.